Günlük hayatlarımız düzenli olarak e-postaları kontrol etmek, arkadaşlardan gelen mesajlara yanıt vermek, anlamsızca Instagram, Facebook, X veya TikTok’ta gezinmek ve haber uyarıları almaktan oluşuyor.
Pandemiden bu yana sosyalleşmeye, okula gitmeye ve dostlarımızla çevrimiçi olarak görüşmeye alıştık.
Ancak hayatımızın her anında sanal dünyaya bağlı olmamız, bizi gerçek dünyadan ve asıl kimliğinizden kopararak yaşam kalitemizi büyük ölçüde düşürüyor. Eskiye kıyasla daha kaygılı, daha öfkeli ve verimsiz hissediyorsak bunun en büyük sebebi sosyal medya akışlarımızda çok fazla zaman harcıyor olmamızdır.
Farkında olmasanız da cihazlarınızdaki ve sosyal medya hesaplarınızdaki aralıksız içerik akışı sizi bunaltıyor ve anksiyetenizi tetikliyor. Zira sinir sistemlerimizi, ekranlara bakarak geçirilen zamandan ve aşırı bilgi yüklemesinden olumsuz etkilenir. Özellikle çocuklarda ve gençlerde daha dikkatli olmak gerekir çünkü ergen beyni, 20’li yaşların ortalarına kadar tam olarak olgunlaşmaz. Sonuç olarak sosyal medya başta olmak üzere teknolojinin olumsuz etkileri bu yaş gruplarında daha büyük sorunlara neden olabilir. Depresyon, intihara teşebbüs, bunalım, yeme bozuklukları, uyku sorunları hatta Asperger Sendromu gibi…
Sürekli olarak sanal dünyaya bağlı kalmak, aşırı bilgi yüklemesi nedeniyle dikkat dağınıklığı sorunu yaşamamıza sebep oluyor ve üretkenliğimizi kaybediyoruz. Odaklanma sorunu yaşamaya başladığımızda ise hem derslerimizde hem işimizde hem de sosyal etkinliklerde çabuk sıkılmaya ve hatta depresyona yol açıyor.
İnsanlar dijital detoksun zihinsel ve fiziksel sağlık üzerindeki faydalarını yeni yeni fark ediyor ve yeni hayatlarındaki kaliteyi birbirine anlatıyor. Bu da “Dijital detoks nedir?” sorusunu daha fazla gündeme getiriyor.
Dijital detoks nedir, nasıl yapılır?
Dijital detoks, bir kişinin akıllı telefonlar, televizyonlar, bilgisayarlar gibi teknoloji cihazlarını kullanmaktan kaçındığı bir zaman dilimini ifade eder. Düzenli bir teknoloji detoksu, gençler başta olmak üzere her insan için hayati önem taşır. En önemlisi, dikkat dağıtıcı unsurlar olmadan gerçek yaşam etkileşimlerine odaklanmanın tek yoludur. Düzenli olarak sanal dünyaya sınır koymak, dijital ilişkiler ile gerçek hayattaki aktiviteler arasında sağlıklı bir denge kurulmasına yardımcı olur. Teknoloji detoksu, dışarıda daha fazla zaman geçirerek fiziksel egzersizler ve doğayı deneyimlemek için zaman sağlar.
Akıllı telefon kullanımınızı ciddi şekilde azaltmaya veya bir hafta çevrimdışı olmaya hazır olmasanız bile, günlük rutininizde yapacağınız küçük ayarlamalarla başlayabilirsiniz. Bu da diğer aktiviteler için zaman yaratmanıza yardımcı olabilir ve devam etme zamanının geldiğine karar verdiyseniz, hesaplarınızı kapatmadan önce yanınızda götürebileceğiniz şeylere bakın. Tam bir dijital detoksa hazırsanız, işte size hızlı bir rehber:
Önce sınırlarınızı belirleyin
Sosyal medya platformları, uzaktaki aile üyelerini birbirine bağlamak veya insan gruplarına çevrimiçi topluluk alanı sağlamak gibi iyi nedenler sunar. Bunları ölçülü bir şekilde kullanmaya devam etmek istiyorsanız telefonunuzun ayarları yardımcı olabilir.
Öncelikle sosyal uygulamalardan gelen bildirimleri kontrol edin. IOS işletim sistemli bir I-Phone veya I-Pad’de Ayarlar simgesini açın, Bildirimler’e dokunun ve seçili uygulamaları sessize almak için uygulama listesinde aşağı kaydırın. Android işletim sistemli bir telefon kullanıyorsanız Ayarlar menüsünde Bildirimler’e ve ardından Uygulama Bildirimleri’ne dokunarak kontrollere ulaşın.
Bildirimleri belirli süreler için (örneğin çalışma saatleri) sessize almayı tercih ederseniz, telefonunuzun “odak” modu ayarlarını veya Rahatsız Etmeyin özelliğini kullanın. iOS 18’de, Ayarlar’ı ve ardından Odak’ı seçerek kontrollere ulaşın. Android telefonda ise Ayarlar’a gidin ve Odak Modu, Rahatsız Etmeyin ve kesintileri engellemek için diğer araçlar seçeneklerine ulaşmak üzere Dijital Sağlık ve Ebeveyn Denetimleri’ne gidin.
Apple ve Google ayrıca uygulamalarda zaman kısıtlaması için kontroller içerir. iOS 18 ayarlarında Ekran Süresi’ni seçin, Uygulama ve Web Sitesi Etkinliği’ni seçin ve eğer açık değilse etkinleştirin.
Ardından Uygulama Sınırları’na dokunun. Android telefonda ise Dijital Sağlık ayarlarında, ekranın üst kısmındaki dairesel grafiğe dokunun ve ardından kısıtlamalarınızı ayarlamak için aşağıdaki listeden uygulamaları seçin.
Bildirimleri sınırlamak veya kullanımınıza zamanlayıcılar ayarlamak yeterli değilse, bir adım daha ileri gidin: Uygulamayı telefonunuzdan silin.
Cazibeyi ortadan kaldırın
Günün bir kısmını sosyal medya akışlarınıza hızlıca göz atarak harcamak kolaydır. Bildirimleri sınırlamak veya kullanımınıza zamanlayıcılar ayarlamak yeterli değilse, bir adım daha ileri gidin: Uygulamayı telefonunuzdan silin.
Bağlantıyı tamamen kesme fikri sizi şimdilik korkutabilir bu nedenle sadece telefon üzerinden sanal dünyaya ara verme fikri cazip gelebilir. Merak etmeyin, uygulamayı silmek sosyal medya hesabınızı silmez. Akışlarınızı evde kalan bir dizüstü bilgisayar veya tablet gibi farklı bir cihazda kontrol edebilirsiniz. Bu sayede gerçek hayattaki anlardan kopmak yerine göz teması kurabileceğiniz yeni sosyalleşme fikirleri geliştirebilirsiniz. Arkadaşlarınızla buluşup gerçek hayatın tadını çıkarabilir, romantik ilişkinize daha fazla zaman ayırabilirsiniz.
Bir mola verin
Çoğu sosyal medya platformu hesabınızı devre dışı bırakarak geçici bir ara vermenize izin verir.
Devre dışı bırakma, esasen profilinizi yeniden etkinleştirmek için tekrar oturum açana kadar görünümden gizler. Adımlar platforma göre değişir, ancak genellikle işlemi hesap ayarları alanınızdan başlatırsınız. Belirli talimatlar için platformun destek bölümünü kontrol edin.
Hesabı devre dışı bırakmaya karar verirseniz, sosyal medya şirketinin politikasını kontrol edin. X ve Snapchat gibi bazı platformlar, hesabın otomatik olarak sonsuza dek silinmesinden önce 30 günlük bir devre dışı bırakma süresi sağlar.
Facebook, BlueSky, YouTube ve TikTok gibi diğer platformlar, geri dönüşünüze bir zaman sınırı koymuyor. Bir Instagram hesabını devre dışı bırakmak, Threads hesabınızı (eğer varsa) da dondurur.
Kendinizi meşgul edin
Kendinize bir ajanda alın ve sosyal medyayı özlediğinizde duygularınızı yazın. Ne yazdığınızın hiçbir önemi yok, kendinizi tamamen yazıya bırakın ve içinizden geleni kâğıda dökün. Kendinizle yüzleşin. Arzularınızı, hedeflerinizi, hayatta nereye varmak istediğinizi, kırgınlıklarınızı, sorunlarınızı ve muhtemel çözümlerini bu deftere kaydedin. Bir süre sonra bunları sosyal medyada paylaşmanın ve insanların takdirine, ilgisine sanal ortamlarda ihtiyaç duymanızın manasız olduğunu fark edeceksiniz.
Meditasyon yapın ya da bir hobinizle ilgilenin. Hiçbir şey yapmak istemediğiniz de kendinizi zorlayarak kısa da olsa bir yürüyüşe çıkın. Doğayı seyredin, kendinizi dinleyin. Sürekli sanal bağlantının yarattığı stresi atmanın en kolay yolu bunlardır. Zamanla kendinizi eskisinden daha iyi hissedeceksiniz.
Hazır olduğunuzda tamamen bırakın
Devre dışı bırakmanın aksine, hesabınızı silmek platformdan kalıcı bir ayrılıştır. Silme seçeneği genellikle ayarların devre dışı bırakma kontrolleriyle aynı alanındadır.
Silmeye karar verirseniz, platformda paylaştığınız tüm içerikler kaybolacaktır, ancak birçok site ayrılmadan önce fotoğraflarınızın ve diğer paylaşımlarınızın arşivini indirmenize izin verecektir. Hesap ayarlarınızda “Bilgilerinizi indirin” veya “Verilerinizi indirin” seçeneğini arayın.
Facebook, Instagram, X, Snapchat ve TikTok destek sayfalarında talimatlar bulunanlar arasında. Google’ın YouTube için yardım sitesinde, kanalınıza yüklediğiniz videoları indirmeniz için bir kılavuz var ve ayrıca Google Takeout aracını kullanarak bu klipleri alabilirsiniz.
Ne kadar içerik paylaştığınıza bağlı olarak, arşivinizi indirmek için bağlantıyı almanız verilerinizi talep ettikten sonra birkaç gün sürebilir. TikTok gibi bazı siteler, gerçek dosyaların kendileri yerine yalnızca videolarınıza bağlantılar sağlar ve bunları elde etmek için ekstra çaba gerekir.
Veri indirmeniz tamamlandıktan ve dosyaları kontrol ettikten sonra, hesabınızı kalıcı olarak silmek için platformun kılavuzunu izleyin. Ayrılmadan önce, bazı kişiler başka bir yere bağlanmak ve sohbete devam etmek için iletişim bilgilerini yayınlar.
Yorumlar